Nie każdy wie, że pierwsze karty historii architektury polskiej rozpoczynają się na ziemiach cieszyńskich. Powstały tu, bowiem, pierwsze zabytki architektury sakralnej, początkują w Polsce styl romański. Architekturę sakralną, wraz z chrztem sprezentowali nam nasi południowi sąsiedzi. To z rąk czeskiego władcy, Wacława, Polska otrzymała chrzest. Mieszko I, zawierając małżeństwo z Dobrawą, przyniósł krajowi wiele czeskich wpływów. A wszystko zaczyna się na granicy. Już nad brzegiem Olzy, na Górze Zamkowej w Cieszynie powstaje w XI wieku budowla sakralna. Rotundę świętego Mikołaja znamy wszyscy z jej wizerunku, znajdującego się na banknocie 20zł. Datowanie rotundy jest wątpliwe, prawdopodobnie pochodzi z II połowy XI wieku, co czyni ją rówieśniczką pierwszych zabudowań na krakowskim Wawelu (tam również powstała najpierw rotunda). Słowo rotunda oznacza budowlę zbudowaną na planie koła. Cieszyńska posiada także podkowiastą absydę. Wyciosana i zbudowana z wapiennych bloków, zwieńczona jest stożkowatym dachem. Budowla romańska była pierwszym kościołem w tutejszym grodzie i od początku swojego powstania miała funkcje sakralną. W XVIII wieku przeżyła przebudowę, jej konserwator wykuł neoklasycystyczne okna, jednak najnowsza rekonstrukcja przywróciła jej pierwotny charakter.
Najstarsze budowle sakralne Śląska Cieszyńskiego
